İş dünyası, çekte reeskont sorununa çözüm istiyor
25 Nisan 2013Çek’te reeskonta maliye çözümü
2 Mayıs 2013I- GENEL AÇIKLAMA Türkiye’de yerleşik gerçek veya tüzel kişiler, işletmelerinde kayıtlı makine ve teçhizatları yurt dışındaki firmalara kiraya verebilmektedir. Bu tür kiralama işlemleri yurt dışında yerleşik kişi ve firmaların yanı sıra özellikle yurt dışında inşaat işi yapan firmalara iş makineleri kiralanması şeklinde ortaya çıkmaktadır Maliye Bakanlığı, yurt dışına yapılan makine ve teçhizat kiralanması işlemlerinin hizmet ihracatı olarak değerlendirilemeyeceği ve KDV istisnası uygulanamayacağı, bu şekilde yapılan kiralamaların KDV’ye tabi tutulacağı görüşündedir. Ancak, Danıştay tarafından verilen yeni tarihli bir karar ise, bu tür kiralama işlemlerinin KDV hizmet ihracatı kapsamına girdiği ve KDV’den istisna tutulması gerektiği doğrultusundadır. Konu ile ilgili Maliye Bakanlığı ve Danıştay’ın tamamen birbirine zıt bulunan görüş ve kararları ise, yurt dışına makine ve teçhizat kiralaması yapan firmalarda tereddütlere neden olmaktadır. Aşağıda, Türkiye’den yurt dışına yapılan makine ve teçhizat kiralamalarının KDV karşısındaki durumu incelenecek, Maliye Bakanlığı ve Danıştay’ın görüşlerine de yer verilerek, kişisel görüşlerimiz belirtilecektir. II- YURT DIŞINA YAPILAN MAKİNE VE TEÇHİZAT KİRALAMASININ KDV KARŞISINDAKİ DURUMU A- İHRACAT MEVZUATI YÖNÜNDEN İhracat Yönetmeliği’nin 4/m maddesinde ticari kiralama, “malların kira bedeli karşılığı belirli bir süre kullanılmak üzere geçici olarak Türkiye gümrük bölgesi dışına veya serbest bölgelere çıkarılması” olarak tanımlanmış, 13/2. maddesinde ise, ticari kiralama yoluyla yapılacak ihracatın gümrük mevzuatı hükümlerine tabi olduğu belirtilmiştir. Ayrıca, Ticari Kiralama Yoluyla Yapılacak İhracata ilişkin usul ve esasların belirlendiği (İhracat 2006/3) No.lu Tebliğ, (İhracat 2008/9) No.lu Tebliğ ile 12.9.2008 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır. Bu çerçevede, ticari kiralama kapsamında geçici ihracı yapılacak eşyaya 4458 sayılı Gümrük Kanunu ile Gümrük Yönetmeliğinin “Geri Gelen Eşya”ya ilişkin hükümleri uyarınca işlem yapılması gerekmektedir. B- KDV HİZMET İHRACATI İSTİSNASI YÖNÜNDEN 1- Yasal Mevzuat 3065 sayılı KDV Kanunu’nun 1/1. maddesine göre, Türkiye’de yapılan ticari, sınai, zirai ve serbest meslek faaliyeti kapsamındaki mal teslimleri ve hizmet ifaları KDV’ye tabi bulunmaktadır. Anılan Kanun’un 6. maddesinde ise, işlemlerin Türkiye’de yapılmasından kastedilen hususun, teslim anında malların Türkiye’de bulunmasını, hizmetin Türkiye’de yapılmasını ve hizmetten Türkiye’de yararlanılması olduğu hükme bağlanmıştır Öte yandan, aynı Kanunun 11/1-a maddesinde, “yurt dışındaki müşterilere yapılan hizmetlerin KDV’den istisna olduğu” hüküm altına alınmış, 12/2. maddesinde ise “yurt dışındaki müşteri tabirinin; ikametgâhı, işyeri, kanunî ve iş merkezi yurt dışında olan alıcılar ile yurt içinde bulunan bir firmanın yurt dışında kendi adına müstakilen faaliyet gösteren şubelerini ifade ettiği, bir hizmetin yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmet sayılabilmesi için, hizmetin yurt dışındaki bir müşteri için yapılmış olması ve hizmetten yurt dışında faydalanılması şartlarının aranılması gerektiği” açıklanmıştır Konu ile ilgili olarak yayımlanan 26 Seri No.lu KDV Genel Tebliği’nin (K) bölümünde, hizmet ihracatında KDV istisnası uygulanabilmesi için aşağıdaki şartların topluca ve birlikte aranılacağı açıklanmıştır. – Hizmet Türkiye’de Yurt Dışındaki Bir Müşteri İçin Yapılmış Olmalıdır. – Fatura veya Benzeri Nitelikteki Belge Yurt Dışındaki Müşteri Adına Düzenlenmelidir. – Hizmet Bedeli, Döviz Olarak Türkiye’ye Getirilmelidir. – Hizmetten Yurt Dışında Yararlanılmalıdır. Ancak, hizmet ihracatı istisnasının beyanında döviz alım belgesinin aranılması uygulaması yurt dışı hizmet faturalarının düzenlendiği dönemde değil, dövizin yurda getirildiği dönemde beyan edilmesine ve dönem kaymaları ile karışıklıklara neden olduğundan, Maliye Bakanlığı’nca konunun yeniden değerlendirilmesi sonucunda yayımlanan 113 Seri No.lu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği ile, hizmet ihracatına ilişkin bedellerin KDV istisnası kapsamında beyan edilmesinde döviz alım belgesi aranılması ve beyannameye eklenmesi zorunluluğu 05.12.2009 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştır. Dolayısıyla, hizmet ihracatına ilişkin KDV’den istisna bedeller, dövizin yurda getirilmesi beklenilmeden faturanın düzenlendiği ay KDV beyannamesi ile beyan edilecek, ancak, verilen beyannamede iade talep edilmesi halinde döviz alım belgesi ibraz edilmeden iade alınması söz konusu olmayacaktır. 2- Maliye Bakanlığı’nın Görüşü Maliye Bakanlığı, iş makineleri ve ekipmanlarının yurt dışına kiraya verilmesi işleminin Türkiye’de yapılan veya Türkiye’de faydalanılan bir hizmet niteliğinde bulunmadığından, KDV’nin konusuna girmediği ve bu nedenle hizmet ihracatı olarak değerlendirilemeyeceği görüşündedir. Adı geçen Bakanlığın bu görüşünü yansıtan bir özelgesinin metni aşağıdadır (1) : “Yurt dışında taahhüde dayalı olarak yapmış olduğunuz inşaat işlerinde kullanılmak üzere finansal kiralama yoluyla edinmiş olduğunuz iş makineleri ve ekipmanlarının yurt dışına kiraya verilmesi işlemi, Türkiye’de yapılan veya Türkiye’de faydalanılan bir hizmet niteliğinde bulunmadığından KDV’nin konusuna girmemektedir. Bu nedenle, söz konusu kiralama işlemi KDV’nin konusuna girmediğinden, yapılan işlem hizmet ihracatı olarak da değerlendirilemeyecektir. Ayrıca, bu işlemlerle ilgili olarak yüklenilen vergiler KDV Kanunu’nun 30/a maddesine göre indirim konusu yapılamayacak olup, gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınacaktır.” 3- Danıştay’ın Görüşü Danıştay, Türkiye’den yurt dışına yapılan makine ve teçhizat kiralamasının ticari kiralama yoluyla ihracat olarak hizmet ihracatı kapsamında KDV’den istisna olduğu görüşündedir. Danıştay’ın konu hakkında verdiği emsal bir kararın özeti aşağıdadır: “ Merkezi ve faaliyeti Türkiye’de bulunan şirketin aktifinde kayıtlı kamyon ve frigofirik yarı römorkların Irak’ta bulunan bir firmaya ticari kiralama yoluyla kiralanması işleminde kiralama işlemi Türkiye’de, kiralama hizmetinden faydalanma ise yurt dışında gerçekleştiğinden, kiralama hizmeti 3065 sayılı Kanun’un 11. maddesi ve 12. maddesinin 2. fıkrası uyarınca hizmet ihracatı kapsamında KDV’den istisna olacaktır.” (2) 4- Kişisel Görüşümüz ve Değerlendirmemiz İhracat Yönetmeliği’nde “Ticari Kiralama Yoluyla İhracat” adı altında bir ihracat çeşidi olarak düzenlenen yurt dışına makine ve teçhizat kiralanması işlemi, bize göre hizmet ihracatı kapsamında KDV’den istisna bulunmaktadır. Maliye Bakanlığı’nın bu işlemin KDV’nin konusuna girmediği, bu nedenle hizmet ihracatı kapsamında değerlendirilemeyeceği şeklinde aksi yöndeki görüşüne katılmak mümkün değildir. Çünkü, kiralama işlemi Türkiye’de yapılmakta ve kiralamaya konu olan makine ve teçhizat Türkiye’den ilgili ülkeye gönderilmektedir. Yoksa, Maliye Bakanlığı’nın görüşünde iddia olunduğu üzere makine ve teçhizatın yurt dışına çıkarılarak, orada kiraya verilmesi söz konusu değildir (3 . Kiralamaya konu olan makine ve teçhizat yurt dışına çıkarıldıktan sonra kiraya veriliyorsa (ki bu durumlara yurt dışında iş yapan Türk müteahhitlik firmalarında rastlanılmaktadır.), yapılan kiralama işlemi KDV’nin konusuna girmemektedir. Ancak, kiralama işleminin Türkiye’den yapıldığı ve makine ve teçhizatın yurt dışındaki müşteriye ticari kiralama yoluyla ihracat kapsamında gönderildiği durumlarda, kiralama işlemi hizmet ihracatı kapsamında KDV’den istisna tutulmalı, kiralama işlemi nedeniyle yüklenilip indirilemeyen KDV’ler mükelleflere iade edilmelidir. Danıştay’ın görüşü de bu doğrultudadır. Ticari kiralama yoluyla yurt dışına gönderilen makine ve teçhizatın daha sonra yurt dışında kesin satışının yapılması halinde ise, bu satış mal ihracatı olarak değerlendirilecek, KDV ihracat istisnası kesin satışın yapıldığı vergilendirme döneminde uygulanacaktır (4 ). Kişisel görüşümüze göre, Maliye Bakanlığı’nın ticari kiralama yoluyla ihracat mevzuatı kapsamında yurt dışına yapılan makine ve teçhizat kiralaması ile ilgili yukarıda belirtilen görüşünü Danıştay’ın kararı çerçevesinde yeniden değerlendirmesi ve bu kiralama hizmetlerini hizmet ihracatı olarak KDV’den istisna tutması uygun olacaktır. III- SONUÇ Yukarıda yapılan açıklamalardan da fark edileceği üzere, Danıştay’ın bizimde katıldığımız son kararına göre, yurt dışına yapılan makine ve teçhizat kiralaması işlemi, ticari kiralama yoluyla yapılan ihracat kapsamında hizmet ihracatı olarak KDV’den istisnadır. Bu tür kiralama işlemlerinde kiralama işlemi Türkiye’de yapılmakta ve kiralamaya konu olan makine ve teçhizat Türkiye’den kiracının bulunduğu ilgili ülkeye gönderilmektedir. Maliye Bakanlığı’nın aksi yöndeki görüşüne katılmak mümkün bulunmamakta olup, Bakanlığın bu görüşünü Danıştay’ın söz konusu kararı çerçevesinde yeniden değerlendirmesi ve bu kiralama hizmetlerini hizmet ihracatı olarak KDV’den istisna tutması uygun olacaktır.